Als je de truckkolonnes op de autosnelwegen ziet zou je het niet zeggen, maar het goederentransport krijgt in het komende decennium een probleem van ongekende omvang. Uit onderzoek van Transport en Logistiek Nederland blijkt dat vanaf volgend jaar een chauffeurstekort dreigt dat kan oplopen tot 50.000 beroepsrijders. Het wordt voor de branche steeds moeilijker om jonge mensen te winnen voor de steeds veeleisender wordende job van vrachtwagenchauffeur. 

Als wereldwijde marktleider ziet truckfabrikant Daimler als zijn taak om er actief aan mee te werken om deze alarmerende ontwikkeling het hoofd te bieden. Met het project 'TopFit Truck' legt Mercedes-Benz daarom de focus van zijn onderzoeks- en ontwikkelingswerkzaamheden op de truckchauffeurs. Het project richt zich al sinds 2006 intensief op de verbetering van de werk- en leefomstandigheden van de mensen aan het stuur. De truck is immers het enige voertuig dat niet alleen als voortbewegings- en transmiddel dienst doet maar daarnaast ook een werkplek, woon- en slaapkamer is. 

Onderzoek naar slaap, welbevinden en conditie in de truck

Omdat een uitgeruste en fitte chauffeur over het algemeen veiliger onderweg is, ging het bij één van de eerste onderzoeksthema's om het slapen in de truck. Uit onderzoek in samenwerking met de Universiteit van Regensburg is gebleken dat testpersonen die onder ideale omstandigheden in de cabine sliepen een duidelijk andere 'slaaparchitectuur' vertoonden. Door geluidsoverlast op parkeerplaatsen langs de autosnelweg waren zij bijvoorbeeld overdag beduidend minder fit. Dit kan ertoe leiden dat de chauffeur minder alert wordt en in het ergste geval te maken krijgt met de gevreesde secondeslaap. Het ongevalrisico stijgt. Bovendien bleek uit testritten dat professionele eco-trainers niet meer in staat waren om de mogelijkheden van kostenbesparend rijden ten volle te benutten wanneer ze onder slaapgebrek leden. Wanneer de chauffeur niet uitgerust is, stijgt dus ook het slijtageniveau van de auto en vooral het brandstofverbruik. 

Maar niet alleen slaapgebrek is een probleem voor de chauffeurs. Ook de monotonie van urenlang rijden stelt het menselijk lichaam op de proef en vermindert de werking van de hersenfuncties. Hier kan afwisseling helpen. Het projectteam onderzocht de effecten van de powernap, aromatherapie, ontspanningsmassage voor spieren en gewrichten en diverse auditieve prikkels voor de hersenen. 

Technische toepassing in TopFit Truck en de nieuwe Actros 

Klanten hebben sinds 2009 met een prototype Actros-trekker de technische innovaties in de praktijk getest. In het voertuig was onder andere een elektrisch verstelbare massagestoel geïnstalleerd die in de juiste stand gezet kon worden voor een verkwikkende powernap. Aan boord bevond zich verder een ventilatiesysteem die ontspannende of verfrissende geuren verspreidde en een muziekcomputer met speciaal door muziekwetenschappers uitgekozen nummers voor een naar keuze rustgevend of opwekkend effect. Bovendien beschikte de truck over een beeldscherm waarop een fitnessprogramma kon worden afgespeeld dat was afgestemd op de ruimte in de cabine. Door middel van medische technieken zoals EEG, ECG en EOG konden alle resultaten worden gemeten en wetenschappelijk worden geanalyseerd. Daimler is tot nu toe de enige truckfabrikant die gegevens tijdens het rijden, in de pauzes en zelfs gedurende het slapen realtime kan meten, analyseren en interpreteren. 

De onderzoeksresultaten werden gelijk meegenomen in het concept en de productie van de nieuwe Actros die in 2011 op de markt kwam. De nieuwste generatie van de Actros beschikt nu standaard over een breder bed, aanmerkelijk verbeterde geluidsisolatie en een verbeterd luchtverversingssysteem. Alle bestuurdersstoelen kunnen in de juiste stand gezet worden voor een powernap en een pneumatische massagestoel is als optie leverbaar. 

Intentie en doelstelling 

Naast ongevalpreventie – waarvoor Daimler door het standaardaanbod aan van assistentiesystemen in de Actros al veel heeft gedaan – is het project TopFit Truck vooral gericht op de factor 'mens'. Dit element speelt vooral dan een bovengemiddelde rol wanneer de behoefte aan personeel groter is dan het aanbod. Chauffeurs hebben nu eenmaal te maken met een hoge werkdruk met lange en onregelmatige werktijden waardoor de keuze voor dit beroep niet altijd evident is. Juist daarom is het belangrijk om maatregelen te treffen die bijdragen aan de gezondheid en het persoonlijk welbevinden van de chauffeur in de truck die immers niet alleen als werkplek maar ook als woon- en slaapkamer dient.